Ball Clay

ดินดำ (Ball Clay)

ดินดำหรือดินเหนียวขาว เกิดจากดินขาว ซึ่งย้ายถิ่น (Sedimentary Clay) ไปตกตะกอนสะสมในแหล่งใหม่ ดินดำเป็นดินที่มีขนาดผลึก เม็ดละเอียดมาก อนุภาคของดินยึดเกาะกันได้ดี มีอินทรีย์สารที่มีโครงสร้าง คล้ายกับ ที่พบในถ่านหินลิกไนท์ เจือปนอยู่ จึงช่วยให้ดินชนิดนี้ มีความเหนียว และทำให้มีสีเปลี่ยนไป จากสีขาว กลายเป็นสีเทา จนถึงสีดำ แต่เมื่อนำไปเผาในอุณหภูมิสูงเนื้อดิน จะมีสีขาวหรือสีครีม อินทรีย์สารต่างๆ จะถูกเผาไหม้หมดไปจากเนื้อดิน

ดินดำที่มีเนื้อละเอียด หลังการเผาเป็นสีขาว และมีความทนไฟ 1,300 องศาเซลเซียส โดยไม่บิดเบี้ยวมักเป็นดินที่มีคุณภาพดี นิยมนำมาใช้ผสมในผลิตภัณฑ์สีขาว เช่น พอร์ซเลน โบนไชน่า และไวท์เอิร์ธเธินแวร์ ส่วนดินดำทั่วไป ที่คุณภาพปานกลาง มีทรายเจือปนอยู่ค่อนข้างมาก ใช้ทำเนื้อดินขึ้นรูปด้วยแป้นหมุน ทำท่อน้ำดินเผา หรือผสมในเนื้อดินทำกระเบื้องปูพื้น

ชื่อเรียกดินดำว่า บอลเคลย์ (Ball Clay) ได้มาจาก วิธีขุดดินจากเหมือง ในประเทศอังกฤษ เพื่อสะดวก ในการลำเลียง และการขนส่ง ดินดำถูกตัดเป็นก้อนสี่เหลี่ยมลูกบาศก์ มีน้ำหนักโดยประมาณก้อนละ 30-35 ปอนด์ (13-15 กก.) เมื่อลำเลียงขึ้นรถคนงานจะใช้วิธี โยนรับส่งทีละก้อนแบบโยนลูกบอล (ลูกแตงโม) ส่งต่อกัน ซึ่งการขนถ่ายลงจากรถก็ใช้วิธีเดียวกัน ดินเหนียวจึงถูกขนานนามว่าบอลเคลย์ (Ball Clay) แต่ถ้าจะแปลตามศัพท์แล้ว ควรจะเรียกดินเหนียวว่า พลาสติกเคลย์ (Plastic Clay) ซึ่งแปลว่า ดินที่มีความเหนียว

 

ส่วนประกอบทางเคมีของดินดำ (Chemical Properties of Ball Clay)

ในดินดำประกอบด้วย แร่เกาลินไนท์เป็นส่วนใหญ่ เช่นเดียวกับดินขาว แต่เป็นผลึกเกาลินไนท์ชนิดไม่สมบูรณ์ (Disordered Kaolinite) ในระหว่างผลึก มีแร่ธาตุและอินทรีย์สารแทรกอยู่
ส่วนประกอบทางเคมี โดยประมาณจะมีซิลิกา 40-60 % อะลูมินา 30 % น้ำผลึกและอินทรีย์สารประมาณ 10 % นอกจากนี้ยังมีแร่ธาตุอื่นๆ ปะปนอยู่ในดินด้วย เช่น ไทเทเนียม (TiO2) เฟอร์ริก (Fe2O3) แคลเซียม(CaO)แมกนีเซียม (MgO) เหล็กซัลเฟต (FeS) โพแทสเซียม(K2O) และโซดียม (Na2O) เป็นต้น

สูตรเคมีของดินดำ

ดินดำทั่วไป Al2O3 • 4 SiO2 • 2 H2O • 0.1 K2O
(มีอะลูมินา 20-25 % ตามผลวิเคราะห์ทางเคมี)
ดินดำ-ดินเหนียวอุตสาหกรรม Al2O3 • 2 SiO2 • 2 H2O • 0.1 K2O
(มีอะลูมินา 30-38 % ตามผลวิเคราะห์ทางเคมี)
ดินดำปนทราย Al2O3 • 9 SiO2 • 2 H2O • 0.2 K2O
(มีซิลิกา 60-80 % ตามผลวิเคราะห์ทางเคมี)

 


 แหล่งดินดำในประเทศไทย1. ดินดำแม่หยวก อ.เมือง จ.เชียงใหม่
2. ดินดำ อ.พาน จ.เชียงราย
3. ดินเหนียวแม่ทาน อ.แม่ทะ จ.ลำปาง
4. ดินดำวังเหนือ จ.ลำปาง
5. ดินเหนียวแจ้คอน อ.แจ้ห่ม จ.ลำปาง
6. ดินดำปากพลี จ.ปราจีนบุรี
7. ดินดำบ้านนาสารและพลุพลี จ.สุราษฎร์ธานี
8. ดินดำลานสกา จ.นครศรีธรรมราช